جهش ویروس پدیده‌ای طبیعی است و SARS-CoV-2 از این قاعده مستثنا نیست. اما آیا از نظر تعداد جهشی که ویروس می‌تواند پیدا کند و باز هم موجب بیماری شود، محدوده‌ای وجود دارد؟ یا تکامل ویروس به‌طور نامحدود ادامه خواهد داشت؟

مشخص شده است که محدوده‌ای وجود دارد؛ اما نمی‌دانیم دقیقا چیست و به گفته‌ی ویروس‌شناسان، نمی‌توانیم تمام جهش‌های احتمالی ویروس را پیش‌بینی کنیم.

وینسنت راکانیلو، استاد میکروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی دانشگاه کلمبیا در نیویورک، به لایو ساینس گفت تعداد جهش‌های ژنتیکی ممکن از تمام اتم‌های موجود در جهان قابل‌ مشاهده بیشتر است و بخش قابل ‌توجهی از ژنوم می‌تواند جایگزین شود.

طول کد ژنتیکی ویروس کرونا  که از چهار باز (مولکول شیمیایی) مختلف تشکیل شده است  و می‌توان آن را الفبایی چهار حرفی تصور کرد، ۲۹,۸۸۱ حرف است. این حروف دستورالعمل‌های ساخت ۹۸۶۰ اسیدآمینه را فراهم می‌کنند که واحدهای سازنده‌ی پروتئین‌های ویروس هستند. با تغییر بازهای شیمیایی، اسیدهای آمینه تغییر می‌کنند. این امر می‌تواند بر شکل پروتئین‌های ویروس اثرگذار باشد و تغییر در شکل پروتئین‌ها می‌تواند عملکرد پروتئین مانند نحوه‌ی اتصال آن به سلول‌های انسان را تحت ‌تأثیر قرار دهد.

مطالعات گذشته روی RNA ویروس‌های دیگر که مانند SARS-CoV-2 دارای رشته‌ای از RNA به‌عنوان ماده‌ی ژنتیکی هستند، نشان داده است که بیش از نیمی از این بازها در این ویروس‌ها می‌تواند تغییر کند. از نظر ریاضی، بدان معنا است که اگر ژنوم ویروس ۱۰ هزار جفت باز طول داشته باشد، ۴۵۰۰۰ توالی ژنتیکی مختلف امکان‌پذیر است.

با درنظرگرفتن اینکه تعداد اتم‌ها در جهان قابل ‌مشاهده ۴۱۳۵ است، این رقم بسیار بزرگ محسوب می‌شود. اگر این معادله برای ویروسی مانند SARS-CoV-2 که طول کد ژنتیکی آن سه برابر بیشتر است، صادق باشد، ۴۱۴۹۴۱ ترکیب ممکن از توالی ژنتیکی آن می‌تواند وجود داشته باشد.

ارقام مذکور فقط با درنظرگرفتن تغییرات حروف به دست می‌آید (یک ماده شیمیایی جایگزین دیگری می‌شود). اما به گفته‌ی راکانیلو، جهش‌های دیگری مانند حذف‌ یا درج‌ در ژنوم، تعداد احتمالات را افزایش می‌دهد. اما بیشتر این جهش‌ها اهمیتی ندارند و بخش عظیمی از آن‌ها فورا از بین می‌روند. در واقع برخی از جهش‌ها کشنده هستند؛ بنابراین هرگز آن‌ها را نمی‌بینیم.

بسیاری از جهش‌ها خنثی هستند. آن‌ها فقط تجمع پیدا می‌کنند و حمل می‌شوند. جهش‌های مهم معمولا روی پروتئین اسپایک قرار دارند که سلاحی است که ویروس از آن برای اتصال به گیرنده‌های ACE2 روی سطح سلول‌های انسانی استفاده می‌کند.

اسپایک از ۱۲۷۳ اسیدآمینه تشکیل شده است که توسط ۳۸۳۱ باز رمزگذاری می‌شوند. بنابراین با همان منطق ریاضی، ۴۱۹۱۶ راه برای تنوع کد پروتئین اسپایک وجود دارد که تقریبا بی‌نهایت است. بااین‌حال، بسیاری از این جهش‌ها کدکننده‌ی همان اسیدهای آمینه هستند.

 منبع:

https://www.zoomit.ir/health-medical/367998-limit-to-how-much-coronavirus-mutate/